Studiekeuze in tijden van een pandemie

Mei 2020

Een sfeer van ongerustheid hangt in de lucht op de dienst studieadvies van onze hogeschool. In deze periode van het jaar gaat onze telefoon onophoudelijk en stromen de mails en afspraken van studiekiezers massaal binnen. Nu is onze agenda voor studiekeuzegesprekken zo goed als leeg en blijft de telefoon dodelijk stil. Workshops voor secundaire scholen worden uitgesteld en ook onze infosessie rond hoger onderwijs moeten we annuleren.

De twijfelende kandidaat-studenten, lijken wel – samen met onze sociale contacten – van de aardbol verdwenen. We kunnen ons nochtans inbeelden dat toekomstige studenten met heel wat onbeantwoorde vragen zitten, dat ze twijfelen en onzeker zijn over de toekomst. Wat als je van plan was om iets in de entertainmentindustrie te studeren? Is kmo-management nog wel een veilige piste, nu de ene na de andere lockdown zich aanmeldt?
En is er überhaupt ruimte voor om in de online lessen het studiekeuzeproces te begeleiden? Misschien is onderwijsloopbaanbegeleiding het eerste wat voor de hakbijl gaat wanneer scholen keuzes moeten maken? Bovendien zien onze jongeren in deze tijden hun medeleerlingen onvoldoende om het eens ‘tussen de soep en de patatten’ – of tussen ‘pot en pint’ voor de student – over de toekomst te hebben.

Een onderzoek uit Nederland bij 505 jongeren lijkt onze vermoedens alvast te bevestigen. 51% stelt dat hun studiekeuze beïnvloed is door deze crisis en 57%  geeft aan dat hun hoofd er ook gewoon niet naar staat, “omdat alles nu toch gewoon maar over corona gaat”.

November 2020

Het eerste semester loopt op zijn laatste benen en de studieadvies-mailbox stroomt vol met studenten die nog een gesprek willen. Velen willen een andere keuze maken voor het tweede semester. Het is pijnlijk hoeveel studenten vorig jaar geen volwaardig studiekeuzeproces doorlopen hebben. En vooral: dat zo veel studenten zich inschreven voor een studie die niet aansluit bij hun talenten of waarden.

Waar moeten we als onderwijsloopbaanbegeleiders aandacht voor hebben in tijden van een pandemie?

Een studiekeuze maken is sowieso geen gemakkelijke opdracht. In crisistijden hebben studenten het nog moeilijker om een volwaardig studiekeuzeproces te doorlopen. Daarom is het belangrijk om volop te blijven inzetten op onderwijsloopbaanbegeleiding. Secundaire scholen kunnen samen met hogescholen en universiteiten alternatieve vormen van samenwerking bekijken en op zoek gaan naar wat mogelijk is in de lessen.

Breng leerlingen en studenten waar het kan zoveel mogelijk met elkaar in contact. We zien dat ook gebeuren: Studenten bieden zich massaal aan voor infodagen, doen een aanbod op hun eigen social media en stampen andere initiatieven uit de grond om hun toekomstige medestudenten te informeren rond hoger onderwijs. De scholierenkoepel brengt studenten met elkaar in contact via Reddit en op scholieren.com vind je Q&A’s met allerlei studenten. Onze Gentse rolmodellenwerking gaat binnenkort ook digitaal.

Eind vorig academiejaar haalden hogescholen en universiteiten alles uit de kast om studenten te informeren. Online infodagen schoten als paddenstoelen uit de grond en binnenkort staat een virtuele SID-in (inclusief avatars!) voor de deur. De voordelen van zo’n online aanbod worden overal mooi in de verf gezet. Terecht ook. De infomomenten worden op deze manier toegankelijker, je hoeft je niet te verplaatsen, je kan meerdere scholen in één dag bezoeken enzovoort…  Leerlingen blijken vorig schooljaar ook méér digitale openlesdagen bezocht te hebben dan ze normaal van plan waren. Maar is je digitaal oriënteren een even waardig alternatief? Kan het ervaringsgerichte, het écht proeven van een opleiding zomaar helemaal wegvallen?

Het antwoord is neen. Het voelen, ruiken en (soms letterlijk) proeven van een opleiding is nu net wat jongeren zo hard nodig hebben. Het is net dát wat het verschil maakt in een effectieve studiekeuze. Haal de jongeren dus toch maar naar de campussen, uiteraard met de nodige aandacht voor veiligheid. Zorg dat ze een afspraak kunnen boeken, laat hen desnoods per vier binnen en geef hen de kans om met studenten in contact te komen. En indien het online moet: onze hogeschool liet studenten virtuele campustours maken die de nodige sfeer en gezelligheid mee in de verf zetten.

Nu alles online doorgaat, lijkt een deel van de jongeren af te haken of minder vragen te stellen. Chats op virtuele infodagen blijven leeg. Het is belangrijk om de drempel naar onlinealternatieven zo laag mogelijk te houden. Niet elke jongere zet graag een camera aan die een inkijk geeft in de thuissituatie. Bellen, mailen of chatten zijn dus zeker nuttige alternatieven.

Deze laatste tip gaat naar de toekomstige studenten: Neem je studiekeuzeproces zelf in handen. Want ook zonder live infodagen kan je aan goede informatie komen. Al moet je daar zelf meer actie voor ondernemen. Meer dus dan alleen luisteren naar een infomoment, meer dan alleen een standaardbrochure doorbladeren. Stel actief vragen op de online en offline momenten. Praat eens met studenten, vrienden en ouders en spreek je netwerk aan. Wie weet kan je wel een dagje meelopen in een beroep dat op je lijstje staat. Nothing happens until something moves, zei Albert Einstein.

Januari 2021

De dienst studieadvies werkt ondertussen in een razend tempo verder. We bieden webinars rond studiekeuze aan, een workshop voor leerkrachten rond de begeleiding van leerlingen op de virtuele SID-in en een veelvoud aan onlinegesprekken. Ons vormingstraject onderwijsloopbaanbegeleiding blijft doorgaan en we ontwikkelden een webinar rond onlinebegeleiding.

Want voor ons is het duidelijk. Zelfs in dit tijdelijke ‘nieuwe normaal’ hoeft de huidige onzekerheid een goed begeleide studiekeuze niet te hypothekeren.