Human-centered design, helpende hand van journalistiek?

Een woord vooraf: september 2021. Ik start aan een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek (PWO) over het gebruik van audience metrics aan Arteveldehogeschool. Tegelijkertijd neem ik opnieuw plaats in de schoolbanken voor het postgraduaat Experience Architect. De gemene deler? Human-centered design.

Omwille van die gemene deler heb ik me inmiddels een jaar verdiept in gebruikersonderzoek, co-creatiesessies, iteratieve processen en meer. En omwille van die gemene deler heb ik doorheen dit (academie)jaar alvast drie zaken opgemerkt waardoor human-centered design (HCD) journalistiek kan helpen.

Van focusgroepen en enquêtes tot handenvol data en audience metrics: er bestaan duizend-en-één manieren om je lezer te leren kennen – als een nieuwe vriend aan wie je een nieuwsje wil vertellen.

Toch hebben journalisten slechts een vaag beeld van die lezer. “Tgoh, ik gok dat die wat op mij lijkt. Of nee, die lezer groeit met me mee”, klonk het tijdens een van de interviews in het onderzoek. Een gelijkaardig antwoord kreeg ik meermaals.

Dat kan anders.

In Denemarken maakt de online nieuwswebsite Zetland onder meer gebruik van ledenonderzoek (“member research”), zet het leden in als proeflezers (“members as editors”) en opent het de deuren van de redactievergadering (“open board meetings”). Daardoor verandert de lezer in een medewerker. En daardoor benut je diens expertise om het product – je weet wel, artikels, analyses, interviews en co. – te verbeteren.

“We iterate because it allows us to keep learning”, aldus Gaby Brink (Tomorrow Partners) op Designkit.org, een website van het ontwerpbureau IDEO. Met zo’n iteratief process werk je ideeën uit, waarna je ze test en verfijnt. Dat proces houdt dan ook in dat je feedback van je gebruikers benut om je product te verbeteren. En dat kan ook met nieuws.

Iteratief denken in de journalistiek houdt in dat je de feedback van (online) lezers weet te capteren en te analyseren om pijnpunten te ontdekken. En om een oplossing te zoeken voor die pijnpunten. Wait, what? Pijnpunten? Denk aan een slechte kop, een oninteressante invalshoek of een inhoud die meer vragen oproept dan ze te beantwoorden. Want wie zulke pijnpunten tijdig detecteert kan die bij een volgend product vermijden.

Een voorbeeld: uit online data blijkt dat lezers snel afhaken bij politieke verhalen. Gek, want dat zijn toch prachtverhalen? Tijd om een pijnpunt te zoeken. Uit enkele korte bevragingen blijkt dat de terminologie en het jargon van zulke stukken je lezers afschrikt. En dan kan je op zoek naar een oplossing: de tekst vergemakkelijken, een dropdown toevoegen met extra info over moeilijke(re) termen…

“The Design Sprint is a 5-day process to solve complex challenges through prototyping and testing with your customer (or end-user)”, dixit Margriet Buseman op de website van Sprint, het boek van Jake Knapp en co. Een betere samenvatting kan ik niet geven.

Vijf dagen. Een rigoureuze planning. En veel denkwerk. Want… Een sprint start met de ontdekking van het “probleem”. Dat is je eerste dag. Daarna bedenk je oplossingen (je tweede dag), kies je de beste oplossing (je derde dag), werk je die uit (je vierde dag) en test je die (je vijfde dag). Dankzij die ingrediënten kan een design sprint snel een ietwat bruikbaar resultaat opleveren.

“Maar hoe kan je dat in godsnaam gebruiken als journalist?”, hoor ik je vragen. Dat hangt er vanaf, want… In de praktijk moet ik dit nog ontdekken. Enkele ideeën die onmiddellijk opborrelen: grote(re) projecten, zoals een uitgebreid dataverhaal of een langlopende verhalenreeks.

Een voorbeeld: dat dataverhaal dat ik hierboven vermeld. Op de redactie leeft het idee om iets te doen met de abstracte gegevens over de uitstoot in de Europese Unie. Je kan dat in allerlei grafieken gieten en ervoor zorgen dat een woordje uitleg de cijfers vergezelt. Alleen… is dat het verhaal waar je lezer op wacht en dat je lezer probleemloos begrijpt?

Om dat uit te pluizen kan een design sprint helpen. Zet enkele stakeholders – wat journalisten, wat grafisch designers, wat lezers, een nieuwsmanager of twee – in één zaal. Maak de agenda’s leeg. Wie weet kom je gaandeweg een beter idee tegen of vind je een geniale manier om dat oorspronkelijke idee te verfijnen.

“Journalism’s mission statement is to act as an informational service for its core audience and the public at large”, dixit Catherine Woodiwiss op het Medium-kanaal van UX Collective. Dat kan ik alleen maar beamen. En ik geloof erin dat human-centered design (HCD) alvast enkele troeven heeft die de journalistiek (of – misschien – de journalist?) kan benutten om het publiek te leren kennen en te bedienen – bij gebrek aan een beter woord.