6 reduce-tips in ecodesign van verpakkingen

Elke verpakking die geen nut heeft, moet niet bestaan. We zien vaak producten die oververpakt zijn. Soms bestaat een verpakking uit teveel verpakkingslagen of onderdelen. Pas echter op, misschien heeft die extra verpakking wel nut. Individueel verpakte koekjes blijven langer houdbaar als niet alles snel genoeg wordt opgegegeten. Drankblikken worden nogmaals samen verpakt om sneller de rekken te vullen in de winkel en makkelijk naar huis mee te nemen. Zo zijn er nog wel goede redenen voor extra verpakkingen.

Je kan ook producten kopen die in bulk worden aangeboden. Dan gebruik je uiteraard een herbruikbare verpakking. Daar hebben we het in een volgende blog over.

Doorheen de jaren is er door de industrie heel wat energie gestoken om verpakkingen te maken met minder materiaalgebruik , maar toch dezelfde functionaliteiten te behouden. Door digitale ontwerptechnieken en nieuwe materialen maken we verpakkingen die lichter zijn, maar even stevig of met dezelfde barrière-eigenschappen. Zo zijn yoghurtpotjes de helft lichter geworden en PET-flessen krijgen een steeds dunnere wand.

We kunnen ook producten concentreren, zodat ze kleiner worden en minder verpakking nodig hebben. Voorbeelden zijn deodorants, zepen, wasmiddelen… De grens is hier wel dat het product niet te toxisch wordt als het door een kind zou gedronken worden.

Reduce betekent ook minder verschillende materiaalsoorten combineren. Hoe minder verschillende materialen de verpakking bevat, hoe zuiverder de recyclagestromen zullen zijn.

Het begint al bij de gebruiker die de verpakking correct wil sorteren. Als een karton in een plastic blister zit is de kans groot dat de gebruiker niet de moeite doet om het karton eruit te peuteren. Als hij het in de PMD gooit, kan het karton in de plastic stroom geraken en deze stroom minder kwalitatief maken. Vermijd dus combinaties van 2 materialen die aan elkaar hangen. Of maak ze compatibel: zorg dat de afsluitfolie van het yoghurtje en het potje zelf samen kunnen gerecycleerd worden. Want vele gebruikers drukken het deksel in het potje.
Ook bij het sorteren en recycleren van de afvalstroom is het beperken van combinaties van materialen een voordeel. Dan gebeuren minder fouten bij optisch herkennen van het juiste materiaal. Dit zorgt voor zuiverdere recyclagestromen en dus hoogwaardigere recyclagetoepassingen. Zoals een PET-fles die gewoon terug een PET-fles kan worden.

Hetzelfde probleem stelt zich bij multimaterialen, alleen kunnen we deze niet scheiden van elkaar, dus moeten we ook hier alle ‘niet samen recycleerbare’ lagen proberen weg te krijgen. De industrie werkt volop aan innovaties in monomaterialen met even goede barrière-eigenschappen in voedselveiligheid en langere bewaring.

Een verpakking bestaat niet alleen uit het basismateriaal, er zijn ook heel wat hulpstoffen zoals lijmen en natuurlijk inkt.  Heel wat vouwkarton wordt aan alle zijden volledig bedrukt, terwijl enkel de voorkant in de rekken te zien is. Als we uitgaan van de basiskleur van het verpakkingsmateriaal kan ook heel mooi visueel design gemaakt worden? We kunnen gerust met wat minder inkt aan de slag.  

Verder is het ook belangrijk dat alle productiehulpstoffen in de hele levensloop van de verpakking geëvalueerd worden, van ontginning van de grondstoffen tot recyclage.  

We kunnen er ook aan denken om productiestappen te beperken (zeker in verschillende bedrijven op afstand), net als transport en logistiek. Bij elke stap en afstand die bespaard wordt is er minder energieverbruik en milieu-impact. 

Heel wat materiaal wordt al afval tijdens de productie, nog voor het bij de gebruiker is.

Zo’n kartonnen sleeve voor appels lijkt miniem verpakt, maar in productie wordt heel wat weggestanst. Ik berekende dit voor deze case en kwam aan 25% afval. Daarbij moet je optellen dat er sowieso een 20% afval van materiaal is tijdens productie.

Bij ronde labels heb je hetzelfde probleem, je ziet hier dat er 30% weggestanst wordt. Bij rechthoekige labels is dat veel minder.

De vorm is ook belangrijk bij vouwdozen en andere kartontoepassingen. Door een slechte plaatsing van je flappen en lijmstroken kan je ook veel afval creëren.

Tenslotte even terug naar de labels. Om productie en applicatie mogelijk te maken, zitten zelfklevende labels op een drager. Die drager komt dus nooit van nut voor de gebruiker en is door de parafinelaag erop heel moeilijk recycleerbaar.  

Bij dragerloze labels is de drager zelfs weggelaten. Dan heb je eigenlijk een soort bedrukte kleefband. Dit wordt vaak gebruikt in etiketteermachines.  

Bij banderollen laten we ook de lijm weg, en vervangen dit door enkel 1 of 2 lijmstroken. We verkiezen een rechthoekige strook, dus ideaal van vorm zonder veel productieafval. Ze zijn heel functioneel en promotioneel en kunnen bestaan uit plastic, papier of karton. Ik ben grote fan van deze banderollen, ook wel sleeves of wrap-arounds genoemd. 

• Calis, B. (2022, 29 augustus). 7 redenen voor een duurzame verpakking. Wat zijn de valkuilen? Artveldehogeschool.  

• Peltier (2014). Eco Encrage. https://www.fabrice-peltier.fr/page/eco-encrage.php
• Poole, J. (2019). Less is more: Coca-Cola launches minimalist paperboard innovation for multipack cans. Packaging Insights. https://www.packaginginsights.com/news/the-cocacola-system-introduces-innovative-keelclip%E2%84%A2-packaging-technology-on-multipack-cans-in-europe-a-first-for-the-nartd-industry.html
• Tankilevitch Polina (z.j). https://www.pexels.com